سلامت دهان و دندان اهمیت بسیار زیادی دارد. در طول دهه های گذشته درمان های بسیاری برای حفظ سلامت و زیبایی دندان ها ارائه شده اند. ارتودنسی یکی از تخصص های دندانپزشکی است که بر پیشگیری، تشخیص و درمان مشکلات دهان و دندان مربوط به بایت و هم ترازی دندان ها تمرکز دارد. طبق تحقیقات به عمل آمده، اکثر بیماران تحت درمان ارتودنسی زیر ۱۸ سال بوده اند. با این حال، اخیراً تعداد بیماران ارتودنسی بزرگسال به طور پیوسته در حال افزایش است. در این مقاله اطلاعات کاملی در مورد این درمان ارائه خواهد شد.
ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی دندان می تواند یک درمان بسیار موثر و مفید در طول زندگی، برای زیباتر شدن لبخند شما باشد. ارتودنسی شامل حرکت دادن دندان ها و فک ها در موقعیت ها و شکل مناسب، برای ظاهری دلپذیرتر و عملکرد بهتر دندان ها می باشد. وسایل رایج مورد نیاز در ارتودنسی شامل بریس ها و ترازهای شفاف هستند که می توانند هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان ایده آل باشند. ارتودنسی می‌تواند به صاف کردن و مرتب کردن دندان ها کمک کند تا راحت تر تمیز شوند، کارایی گفتار و جویدن را بهبود بخشد و برخی از علائم مفصل گیجگاهی فکی مانند سردرد و درد صورت ناشی از دندان نیش نامناسب را کاهش دهد.
درمان ارتودنسی هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان قابل انجام است، زیرا همه افراد می توانند از دندان های صاف بهره مند شوند. اما برای کودکان، درمان زود هنگام ارتودنسی می تواند بسیار مفیدتر باشد. متخصصان ارتودنسی توصیه می کنند در سن ۷ سالگی یک مشاوره ارتودنسی داشته باشید. این به ارتودنتیست ها اجازه می دهد تا در زمانی که فک کودکان هنوز در حال رشد است، مشکلات دندانی را زودتر تشخیص داده و درمان کنند تا درمانی کارآمد تر داشته باشند.
اهمیت درمان ارتودنسی اولیه
درمان زود هنگام ارتودنسی به دلایل زیادی می تواند ضروری باشد. دندانپزشکی ارتودنسی می تواند از سن 7 سالگی شروع شود. در برخی موارد، کودکان ممکن است به درمان زودهنگام ارتودنسی نیاز داشته باشند تا خطر ابتلا به مشکلات دهان و دندان و انجام کارهای اضافه را کاهش دهند. درمان ارتودنسی اولیه را می توان به دو مرحله فاز ۱ و فاز ۲ تقسیم کرد.
ارتودنسی فاز اول عمدتاً روی کودکانی متمرکز است که دندان های دائمی آنها به طور کامل رشد نکرده است، اما ممکن است نیاز به کمک داشته باشند که این دندان ها به درستی در دهان رشد کنند. همچنین این دسته از بیماران ممکن است به دستکاری استخوان های فک مانند اصلاح کام باریک یا هدایت رشد فک ها به موقعیت مطلوب‌تر نیاز داشته باشند. ارتودنسی فاز دوم، در صورت نیاز، به تراز کردن تمام دندان های دائمی بزرگسالان در موقعیت مناسب کمک می کند. به طور کلی، درمان زود هنگام ارتودنسی می تواند خطر مشکلاتی مانند نامرتبی دندان، چرخش دندان ها، شکاف، اپن بایت، دیپ بایت، کراس بایت و موارد دیگر را کاهش دهد.
در بیشتر موارد، درمان ارتودنسی توسط افراد متخصص در انجام ارتودنسی صورت می گیرد که به این فرد، دندانپزشک متخصص ارتودنسی نیز گفته می شود. متخصصین ارتودنسی پس از فارغ التحصیلی از دانشکده دندانپزشکی، دو تا سه سال دیگر دوره های رزیدنتی را برای تخصص در درمان ارتودنسی می گذرانند. در برخی موارد مانند بیمارانی که نامرتبی خفیف دندان دارند، دندانپزشکان عمومی نیز با آموزش و تخصص مناسب می توانند درمان ارتودنسی را انجام دهند.
انواع مشکلات ارتودنسی
انواع مختلفی از گزینه های درمان ارتودنسی وجود دارد که می تواند طیف گسترده ای از مشکلات ارتودنسی را برطرف کند. در این بخش به مسائل رایج ارتودنسی که افراد با آن روبه رو هستند، می پردازیم.
۱- دندان های کج
اکثر افراد در مقطعی از زندگی خود دچار کجی دندان می شوند. مشکل دندان های کج خیلی بیشتر از یک مسئله زیبایی است، زیرا می تواند حساسیت به پوسیدگی دندان، مشکلات گفتاری، مشکلات گوارشی و موارد دیگر را افزایش دهد.
۲-دندان های نامرتب
شلوغی و نامرتبی دندان ها معمولاً زمانی اتفاق می افتد که فضای کافی در فک و قوس دندانی وجود نداشته باشد تا همه دندان ها به درستی کنار هم قرار گیرند. این مسئله می تواند باعث همپوشانی یا چرخش دندان ها شود. بریس ها و ترازهای شفاف اغلب برای رفع شلوغی و نامرتبی دندان ها استفاده می شوند.
۳-همپوشانی دندان ها
به دندان های روی هم افتاده نیز دندان های نامرتب گفته می شود. روی هم قرار گرفتن و هم پوشانی دندان ها می تواند باعث شود غذا به راحتی بین دندان های شما گیر کند و احتمال ابتلا به سایر مشکلات جدی مانند بیماری لثه را افزایش دهد.
۴- مال اکلوژن ها
مال اکلوژن به دندان های نیش نامرتب اشاره دارد. مال اکلوژن به سه کلاس مختلف، کلاس ۱، کلاس۲ و کلاس۳ تقسیم می شود. مال اکلوژن کلاس۱ شایع ترین نوع مال اکلوژن می باشد که در آن دندان های آسیاب بالا و پایین در مکان های ایده آل و مناسب خود قرار دارند، اما فرد به شلوغی و نامرتبی دندان ها مبتلاست. مال اکلوژن کلاس ۲ به جابجایی دندان های آسیاب فوقانی بیش از حد به جلو و کلاس۳ به جابجایی دندان های آسیاب پایینی بیش از حد به جلو اشاره دارد.
۵-مشکلات دندان نیش
بایت نامناسب به مشکلی اطلاق می شود که دندان های بالا و پایین به درستی کنار هم قرار نگرفته اند. همانطور که گفته شد، این مسئله می تواند جویدن، صحبت کردن و راحتی عمومی را به یک مشکل تبدیل کند. انواع مختلفی از مسائل مربوط به دندان نیش وجود دارد که در مطلب زیر به آنها اشاره می شود.
- اوربایت: اوربایت به بایتی اطلاق می‌شود که در آن دندان های جلویی بالایی بیش از حد با دندان های جلویی پایینی همپوشانی دارند. این مسئله می تواند باعث درد فک و آسیب به بافت های دهان شود.
- آندربایت: آندربایت زمانی رخ می دهد که دندان های جلویی بالایی پشت دندان های جلویی پایین قرار گیرند. این مسئله می تواند منجر به کشیدگی فک و مشکل در جویدن و برخی مشکلات دیگر شود.
- کراس بایت: کراس بایت به قرار گرفتن دندان های قسمت بالایی پشت دندان های پایین اشاره دارد. کراس بایت می تواند در جلو یا عقب دهان رخ دهد.
- اپن بایت: زمانی که در هنگام گاز گرفتن کامل بین دندان های بالا و پایین فاصله وجود داشته باشد، به آن اپن بایت گفته می شود. اپن بایت نیز می تواند در ناحیه جلو یا عقب دهان رخ دهد.
۵- مشکلات فواصل بین دندانی
برخی از افراد ممکن است بین دندان های شان شکاف یا فاصله داشته باشند. این مشکل ممکن است به دلیل از دست دادن برخی از دندان ها یا وجود فضای زیاد در فک باشد.
6- دندان های چرخیده
چرخش دندان ها معمولاً به دلیل شلوغی و نامرتبی دندان ها اتفاق می افتد. زمانی که فضای کافی برای قرار گرفتن همه دندان ها وجود ندارد، دندان ها در حین ورود به دهان می پیچند و در جای خود می چرخند. دندان ها با افزایش سن و با نیروهای مکانیکی مختلف و جابجایی های کوچکی که به طور طبیعی اتفاق می افتند نیز می‌توانند شروع به چرخش کنند.
7- دندان نهفته
دندان های نهفته به دندان هایی گفته می شود که به طور جزئی یا کامل در زیر بافت یا استخوان لثه گیر کرده اند. دندان های نهفته می توانند به دلایل مختلفی مانند شلوغی و نامرتبی دندان ها یا مسدود شدن مسیر رویش دندان ها ایجاد شوند. دندان های عقل معمولاً به دلیل کمبود فضا در قوس های دندانی نهفته باقی می مانند.
انواع درمان های ارتودنسی
یکی از رایج ترین روش های درمانی، بریس های ارتودنسی می باشند. برای آشنایی با انواع خدمات ارتودنسی به مطالعه ادامه مطلب ادامه دهید.
۱- بریس های سنتی: بریس های ارتودنسی وسایل شناخته شده ای هستند که به صاف کردن دندان ها و بهبود بایت کمک می کنند. آنها در درمان انواع ناهنجاری های دندانی از جمله شلوغی و نامرتبی، شکاف، اوربایت، اپن بایت، آندربایت، کراس بایت و غیره موثر می باشند.
۲-براکت ها: از قطعه های فلزی تشکیل شده اند که به دندان ها می چسبند. یک سیم در شکاف‌های براکت روی هر دندان قرار داده می‌شود و توسط یک بند الاستیک o شکل در جای خود ثابت می‌شود.
۳- بریس های سرامیکی: بریس های سرامیکی عملکردی یکسان با بریس های فلزی معمولی دارند، اما از مزایای کمتری برخوردار هستند. براکت های سرامیکی به رنگ دندان به نظر می رسند و به طور طبیعی تر از براکت های فلزی با دندان های شما ترکیب می شوند.
۴- بریس های زبانی: بریس‌های لینگوال یا زبانی طوری طراحی شده اند که دندان های شما را مشابه بریس های فلزی حرکت می دهند، اما به شیوه ای محتاطانه تر. در این روش براکت ها به جای روی سطوح جلویی دندان ها، در پشت دندان ها قرار می گیرند.شما باید با متخصص ارتودنسی خود صحبت کنید تا مشخص شود که آیا بریس های لینگوال برای شما مناسب هستند یا خیر.
۵- نگهدارنده ها: نگهدارنده ها یا ریتینرها از جمله وسایل ضروری ارتودنسی می باشند که پس از اتمام درمان ارتودنسی مورد استفاده قرار می گیرند. هدف اصلی آنها، حفظ دندان ها در موقعیت های جدید است. نگهدارنده ها اغلب یا به طور دائمی استفاده می شوند و یا تا زمانی که بخواهید دندان های خود را صاف نگه دارید، مورد استفاده قرار می گیرند.
۶- اینویزیلاین: امروزه یکی از محبوب ترین وسایل ارتودنسی اینویزیلاین می باشد. اینویزیلاین یکی از انواع مختلفی از الاینرهای ارتودنسی است که به صاف کردن دندان ها و بهبود بایت کمک می‌کند. اینویزیلاین شامل استفاده از مجموعه ای از قطعات پلاستیکی شفاف و قابل جابجایی است که به صورت سفارشی برای دندان های شما ساخته می شوند. یکی از مزایای اصلی Invisalign این است که می توان آن را در هنگام خوردن، مسواک زدن و همچنین هنگام استفاده از نخ دندان برداشت.
۷- گسترش دهنده های کام: افرادی که دارای کام باریک در فک بالا هستند ممکن است نیاز به درمان با گشاد کننده کام داشته باشند. به طور معمول در کودکان از گشاد کننده کام استفاده می شود، زیرا کام آنها هنوز به طور کامل رشد نکرده است. منبسط کننده کام به گونه ای طراحی شده است که فک را گشاد می کند و فضای بیشتری برای قرار گرفتن مناسب دندان های دائمی در بزرگسالی ایجاد می کند. این دستگاه روی دندان های آسیاب بالایی محکم می شود و روی کام قرار می گیرد. این دستگاه برای انجام کار به یک کلید برای چرخش نیاز دارد.
مراحل مربوط به درمان های ارتودنسی
درمان ارتودنسی اغلب شامل چندین مرحله می باشد. در این بخش به روند درمان های ارتودنسی پرداخته می شود.
مشاوره اولیه
ابتدا متخصص ارتودنسی یک مشاوره اولیه برای ارزیابی وضعیت دندان ها و بایت شما انجام می دهد. آنها عکس های رادیوگرافی، عکس های معمولی و اسکن های دیجیتال یا قالب گیری از دندان های شما را برای کمک به تشخیص و تنظیم برنامه درمانی دندان ها می گیرند. این مراحل تعیین خواهند کرد که آیا درمان ارتودنسی برای شما مناسب می باشد یا خیر و بهترین اقدام برای بهبود حالت لبخند شما کدام است.
شناسایی مشکلات دندان و طرح درمان
متخصص ارتودنسی شما در مورد مسائل موجود با شما صحبت می کند و برنامه درمانی شما را متناسب با نیازهای خاص شما تنظیم می کند. متخصصان تمام خطرات، مزایا و گزینه های درمانی جایگزین را بررسی خواهند کرد و به هر سوال یا نگرانی شما پاسخ خواهند داد.
گرفتن بریس یا تراز کننده
زمانی که مشخص شد درمان ارتودنسی برای شما مناسب است، در قدم بعدی بریس ها یا الاینرها را روی دندان های شما می چسبانند. در روش براکت های سنتی، متخصص ارتودنسی براکت ها را روی دندان های شما قرار می دهد و سپس سیم ها را درون براکت ها قرار می دهد. اما برای استفاده از تراز کننده ها، دندان های شما را اسکن می کنند تا یک سری قطعه با حرکات ترکیبی ایجاد کند. ارتودنتیست شما ممکن است نیاز داشته باشد که ضمیمه های همرنگ دندان را روی دندان های شما قرار دهد تا الاینرها برای حرکت موثر دندان به آن ها وصل شوند.
پیگیری قرار ملاقات
شما در طول درمان ارتودنسی، به طور مرتب توسط متخصص ارتودنسی ویزیت خواهید شد. قرار ملاقات های پیگیری معمولاً هر ۴ تا ۸ هفته برای بریس ها و احتمالاً تا ۱۲ هفته برای ترازهای شفاف انجام می شود. متخصص ارتودنسی در این مراحل، اطمینان حاصل می کند که دندان های شما به درستی حرکت می کنند و در هر جلسه تنظیمات و اعمال لازم را برای ادامه ی روند درمان، انجام می دهد.
برداشتن بریس ها یا ترازها
در پایان درمان، بریس ها یا ضمیمه های تراز کننده شفاف شما برداشته می شوند. دندان های شما پولیش می شوند و دستورالعمل هایی در مورد نحوه مراقبت از دندان ها و حفظ لبخند جدید و بهبود یافته شما داده می شود.
دریافت و استفاده از نگهدارنده ها
شما پس از اتمام درمان ارتودنسی، نیاز به استفاده از نگهدارنده ها دارید. نگهدارنده ها به حفظ موقعیت نهایی دندان ها کمک می کنند. بدون نگهدارنده، دندان ها به طور طبیعی سعی می کنند به موقعیت اصلی خود تغییر کنند. متخصص ارتودنسی دستورالعمل های خاص و مدت زمان استفاده از نگهدارنده ها را برای شما توضیح می دهد.
ارزیابی نتیجه نهایی
پس از اتمام درمان، ارتودنتیست شما سوابق نهایی را از طریق راه هایی از جمله عکسبرداری با اشعه ایکس از دندان، عکس و اسکن خواهد گرفت. در بازدید های بعدی، نگهدارنده برای ارزیابی نتیجه نهایی چک می شود.
هزینه درمان ارتودنسی
هزینه درمان ارتودنسی می تواند به عوامل متعددی بستگی داشته باشد. عوامل رایجی که بر هزینه درمان ارتودنسی تأثیر می گذارند عبارتند از: طول مدت درمان، نوع وسایل ارتودنسی مورد نیاز برای درمان، پیچیدگی مشکلات دهان و سن بیمار. هزینه متوسط وسایل ارتودنسی برای بریس های فلزی سنتی، بریس های سرامیکی و همچنین برای ترازهای شفاف Invisalign متفاوت است. بسته به نوع بیمه ای که دارید، هزینه های ارتودنسی ممکن است پوشش داده شوند یا خیر.
مزایای درمان ارتودنسی
ارتودنسی مزایای بسیار زیادی برای دندان ها دارد که در ادامه به توضیح آن ها می پردازیم.
- تمیز کردن مناسب دندان ها: یکی از مزایای بزرگ ارتودنسی این است که به افراد اجازه می دهد تا سلامت دهان و دندان خود را بهبود بخشند. تمیز نگه داشتن دندان های صاف و مرتب آسان تر است و برخلاف دندان هایی که روی هم قرار دارند یا کج هستند، کمتر احتمال دارد که باکتری های مضر را به دام بیاندازند و پوسیده شوند.
- عملکرد صحیح دندان ها: ارتودنسی می تواند عملکرد مناسب دندان ها را بازیابی کند. با قرارگیری دندان ها در موقعیت های مناسب، دندان‌های شما می توانند به طور موثر وظایف روزانه خود مانند جویدن را انجام دهند.
- جویدن و صحبت راحت تر: دندان ها و فک هایی که به درستی و در یک راستا قرار دارند جویدن و صحبت کردن را آسان تر می کنند. تلفظ صحیح و جویدن درست به موقعیت دندان های شما بستگی دارد.
- جلوگیری از دندان قروچه: یک بایت مناسب می تواند از دندان قروچه و در نتیجه ایجاد سایر مشکلات دندانی جلوگیری کند. دندان قروچه می تواند احتمال سردرد، ساییدگی دندان ها و درد فک را افزایش دهد.
- رفع مشکلات گاز گرفتن: مشکلات گاز گرفتن می تواند باعث اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMD) شود. ارتودنسی می تواند فک و دندان های شما را به درستی تراز کند تا از شما در برابر علائم و نشانه های TMD محافظت کند.
- کاهش درد گردن و شانه: تراز نبودن دندان ها می تواند منجر به درد گردن و شانه شود. این علائم اغلب در نتیجه کشیدگی فک و اختلالات مفصل گیجگاهی فکی به وجود می آیند.
- تسکین سینوس: تراز کردن دندان ها و بایت می تواند سینوس ها را تسکین دهد. در برخی موارد، ناهماهنگی می تواند منجر به انقباض راه هوایی و مشکلات سینوس شود.
- جلوگیری از مشکلات دندان: درمان ارتودنسی می تواند به کاهش خطر ابتلا به مشکلات دندان، مانند شکستگی یا از دست دادن دندان ها کمک کند. زمانی که دندان ها به درستی در یک راستا قرار نگیرند، احتمال آسیب دیدگی آن ها بیشتر است.
جمع بندی
درمان زودهنگام ارتودنسی برای کمک به همه افراد برای دستیابی به لبخندی زیبا، موثر و مفید است. ارتودنسی برای نیازهای دندانی هر فرد منحصر به فرد است. درمان ارتودنسی انواع مختلفی از خدمات ارتودنسی از جمله بریس های سنتی، بریس های شفاف، بریس های لینگوال و تراز کننده های شفاف Invisalign را برای کودکان و بزرگسالان ارائه می دهد. دندانپزشکی ارتودنسی می تواند به شادابی و ماندگاری لبخند شما در طول زندگی کمک شایانی بکند. ارتودنسی ظاهر و عملکرد دندان ها و فک های شما را بهبود می بخشد. به ویژه این مسئله خیلی مهم است که در اسرع وقت به دنبال درمان ارتودنسی باشید، تا روند درمان به راحتی و به بهترین شکل ممکن صورت بگیرد.