عمل قالبگیری دندان یکی از رایج ترین اقدامات در ترمیم دندان ها با روش های مختلف است. این مواد قالبگیری دندان انواع مختلفی دارند. در این مطلب در خصوص این مواد و مقایسه انواع مختلف آن اطلاعات کاملی را کسب خواهید کرد.
مواد قالب گیری دندان بر اساس طبقه بندی خاصیت های مکانیکی آنها در دو دسته مواد الاستیک و غیرالاستیک طبقه بندی می شوند. مواد قالب گیری غیرالاستیک شامل مواد قالب گیری اوژنول اکسید روی و موم های قالب گیری هستند. مواد الاستیک دارای ویژگی هایی هستند که باعث می شود پس از تغییر شکل دوباره به شکل اولیه خود برگردند. مواد قالبگیری الاستیک شامل هیدروکلوئید های برگشت پذیر و برگشت ناپذیر، سیلیکون های افزودنی و متراکم، پلی سولفید ها و پلی اتر می شوند که از نظر خواص شیمیای کمی با هم تفاوت دارند و همین تفاوت جزئی باعث برتری هرکدام از آن ها نسبت به دیگری می شود.
در این مقاله، سه نوع از مواد قالبگیری دندان را بررسی می کنیم و در خصوص اهمیت استفاده از یک قالب خوب در موفقیت هر ترمیم، به صورت غیر مستقیم، مطالب مفیدی را بیان می کنیم.
تاریخچه مواد قالب گیری دندان
در ابتدا، موم معمولی تنها ماده قالبگیری دندان برای استفاده در دندانپزشکی بود. در سال 1857 نوعی ماده مدل سازی ترموپلاست اختراع شد که ماده مشابه به آن هنوز هم موجود است. مشکل استفاده از این ماده، سختی و شکنندگی آن است که پس از تنظیم، در آندرکات قفل می شود و به طور دقیق مناطق آندرکات را پوشش نمی دهد.
در سال 1925، یک دانشمند اتریشی، آگار که نوعی ماده هیدروکلوئید برگشت پذیر می باشد را ساخت که آن را از دیواره سلولی جلبک دریایی قرمز توسعه داد. اگرچه این ماده ماهیت ارتجاعی داشت، اما تولید آن نیازمند فرایندی پیچیده بود. برای استفاده از این ماده ابتدا باید آگار را در سینی‌های تقریباً در حال جوش، گرم و قالبگیری می‌کردند و سپس از سیستم خنک کننده برای سرد کردن آن استفاده می نمودند.
در طول جنگ جهانی دوم جلبک قرمز در دسترس نبود، در نتیجه آمریکایی‌ها از جلبک‌های قهوه‌ای برای تولید ماده قالبگیری دیگری استفاده کردند که آلژینات نام گرفت و امروزه نیز محبوب بوده و مورد استفاده قرار می گیرد.
هیدروکلوئیدها نسبت به آگار پیشرفت زیادی داشته اند، اما معایبی از جمله ناپایداری ابعادی و توان کسستگی کم دارند. وجود این ضعف، منجر به توسعه و ساخت مواد قالبگیری الاستومری شد. پلی سولفیدها در سال 1955 تولید شدند و سپس سیلیکون های تراکمی، پلی اترها و سیلیکون های افزودنی تولید و عرضه شدند.
با پیشرفت تکنولوژیکی در اوایل قرن بیست و یکم، قالب‌های اسکن شده دیجیتالی برای ثبت دقیق آناتومی با جزئیات بیشتر از هر یک از مدل های آنالوگ روی کار آمدند. اسکن های دیجیتالی قالب گیری دقت 100٪ را ارائه می دهد.
مواد قالب گیری دندان
در این بخش قصد داریم سه نوع مختلف از مواد قالبگیری دندان و مزایای آن ها را بیان کنیم. همچنین در خصوص زمانی که پزشک استفاده از آنها را انتخاب می کند، نکاتی را بیان خواهیم کرد.
آلژینات (هیدروکلوئید برگشت ناپذیر)
هیدروکلوئید ها اولین مواد قالبگیری دندان الاستیک بودند که به طور گسترده در حوزه دندانپزشکی مورد استفاده قرار گرفتند. هیدروکلوئید ها به دلیل ویژگی ثبت جزئیات با وضوح بالا شناخته شده اند.
پودر آلژینات نوعی نمک است که از ترکیب اسید آلژینیک (از جلبک های قهوه ای) با یکی از فلزات کلاس I-a یا II-a، سدیم، کلسیم، پتاسیم یا منیزیم تولید می شود. به عنوان یک ماده هیدروکلوئیدی برگشت ناپذیر، آلژینات جزئیات بافت نرم و سخت را در حضور آب ثبت می کند و برای استفاده در محیط دهان کاملا ایده آل است. با اینکه قالب های آلژینات پس از خارج شدن از دهان تغییر شکل می دهند، اما خواص کشسانی آنها باعث می شود که به شکل اولیه خود بازگردند.
مزایا
در مقایسه با انواع دیگر مواد قالبگیری، آلژینات با وجود صرفه اقتصادی، قابل تحمل بودن برای بیمار، سهولت در شکل گیری، کم بودن مدت زمان آماده شدن و امکان ثبت با کیفیت جزئیات و نتایج قابل پیش بینی نقش کلیدی در دندانپزشکی ایفا می کند.
معایب
قالب‌های آلژینات دارای اشکالات قابل توجهی نیز هستند. این ماده قدرت گسستگی پایینی دارد و جزئیات ظریف لازم برای ساخت قطعات پروتزی ایمپلنت ثابت را ثبت نمی کند. علاوه بر این، زمان کار محدودی برای ریختن مدل قبل از خشک شدن ماده قالبگیری وجود دارد. آلژینات همچنین زمانی که باید بیش از یک مدل از یک قالب تولید شود، خوب عمل نمی کند.
با این حال، آلژینات همچنان ماده انتخابی قالب گیری دندانی برای قالب های مخالف تمام دهان، مدل های مطالعه، دستگاه های ارتودنسی، محافظ های دهان و پروتزهای متحرک، از جمله ساخت پروتزهای کامل و جزئی است.
پلی سولفید
پلی سولفید که “پایه لاستیکی” نیز نامیده می شود، یک ماده قالبگیری دو بخشی می باشد. این ماده که از اوایل دهه ۱۹۶۰ به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت، نسبتاً آب دوست است و امکان قالبگیری دقیق حتی در حضور بزاق یا خون را فراهم می کند. از آنجایی که این ماده الاستیک است و کامل سفت نیست، یکی از موادی است که بدون گسستگی از دهان خارج می شود.
مزایا
این مواد جزء نیز دارای هزینه معقول، ماندگاری طولانی، خاصیت شکل پذیری کافی و دقت قابل قبول هستند و همچنین مقاومت بالایی نسبت به گسستگی دارند.
معایب
یکی از بزرگترین اشکالات پلی سولفید این است که به خود نمی چسبد. این مسئله باعث می شود چسباندن مجدد ماده در جایی که ممکن است فضای خالی وجود داشته باشد، غیرممکن شود.
پلی وینیل سیلوکسان (سیلیکون)
پلی وینیل سیلوکسان برای قالبگیری در دندانپزشکی طرفداران زیادی دارد. این ماده برای ترمیم، قالبگیری فک با دندان یا بدون دندان، ریشه، ایمپلنت و غیره استفاده می شود.
مزایا
یکی از مزایای اصلی مواد قالبگیری وینیل پلی سیلوکسان توانایی عالی آن ها در ثبت جزئیات است که امکان تولید مدل های تاج، پل و ایمپلنت را به صورت بسیار دقیق فراهم می کند. این ماده در صورت دفرمه شدن قابلیت استفاده مجدد را دارد و خوش طعم و خوشبو است. همچنین خاصیت ضدعفونی شدن در محلول های آبی معمولی را دارد.
معایب
پلی وینیل سیلوکسان مستعد آلودگی هستند و همچنین برای برداشتن آن ها نمی توان از دستکش لاتکس استفاده کرد. به علاوه برای استفاده از آن ها محیط حتما باید کاملا خشک و بدون رطوبت باشد. در نتیجه استفاده از قالب های پلی وینیل سیلوکسان برای قالبگیری تاج کامل و بریج یا قالب های پروتز جزئی توصیه نمی شود.
کلام آخر
به طور کلی در هنگام قالبگیری، طعم مواد قالبگیری دندان مانند طعم مواد آلژینات ممکن است باعث تحریک رفلکس تهوع شده و ایجاد ناراحتی کند. باید بدانید مواد قالب گیری دندان طعم ماندگاری ندارد و فقط در صورتی که به خوبی شسته نشوند و روی دندان باقی بماند ممکن است ایجاد ناراحتی کنند. به همین دلیل دندانپزشکان به محض بیرون آوردن قالب از دهان آب یا دهانشویه آنتی باکتریال به شما می دهند.
بسیاری از افراد نگرانی رفلکس تهوع را دارند، در ادامه راهکار هایی برای کاهش احتمال تحریک رفلکس تهوع بیان شده اند:
۱- سعی کنید از طریق بینی نفس بکشید.
۲- از دندانپزشک خود بپرسید که در صورتی که امکان دارد در طول پروسه قالبگیری بنشینید (دراز کشیدن می‌تواند گلوی شما را تحریک کند).
۳- دهان خود را باز نگه دارید.
این چند تمرین به شما کمک می‌کند در مدت زمان کوتاه قالبگیری احساس راحتی بیشتری داشته باشید.