جراحی پریودنتال یکی از روش‌های جراحی دهان می باشد که برای اصلاح یا جلوگیری از نقص در استخوان های اطراف دندان استفاده می شود؛ همچنین اشکال مختلف بیماری لثه را درمان می کند. این روش یک گزینه درمانی عالی می باشد زیرا می تواند آسیب های ناشی از بیماری لثه را متوقف و معکوس کند. همچنین می تواند عملکرد دندان را بازیابی کند، از ازدست دادن دندان جلوگیری کند و حفره دهان را تمیز کند. علاوه بر این ها، جراحی پریودنتال را می توان برای زیبایی نیز انجام داد.
موارد قابل درمان با جراحی پریودنتال
شرایط و بیماری های مختلفی ناشی از عدم رعایت بهداشت دهان و دندان یا سایر مشکلات وجود دارد که با استفاده از جراحی پریودنتال قابل درمان است که در ادامه آن ها را نام خواهیم برد. پس با ما همراه باشید:
- التهاب لثه
- پریودنتیت خفیف (عفونت لثه)
- پریودنتیت متوسط تا پیشرفته
این نوع بیماری ها به طرق مختلف بر سلامت دهان و حفره دهان تأثیر می گذارند و می توانند منجر به موارد زیر شود:
- التهاب و حساسیت لثه
- خونریزی لثه
- شکاف های بین دندان ها و لثه ها که به پاکت های پریودنتال معروف هستند
- از دست دادن زودرس استخوان اطراف دندان
- عقب رفتن لثه
- نیاز به کشیدن دندان
علاوه بر عوارض ذکر شده در بالا، بیماری لثه می تواند علائم دیگری نیز داشته باشد، از جمله:
- لق شدن دندان ها
- درد هنگام جویدن
- بوی بد دهان
جراحی پریودنتال یک جراحی سرپایی جزئی می باشد که معمولاً در مطب دندانپزشک متخصص انجام می شود. برخی از دندانپزشکان این عمل را فقط با بی حسی موضعی انجام می دهند که در آن حداقل آمادگی لازم است و برخی دیگر برای راحتی و کاهش اضطراب بیمار، از داروی بیهوشی استفاده می کنند.
انواع جراحی پریودنتال
انواع مختلفی از جراحی پریودنتال وجود دارد که هر کدام به دلیل خاصی مورد استفاده قرار می گیرند. چهار نوع اصلی جراحی پریودنتال عبارتند از:
۱- جراحی فلپ
جراحی فلپ با ایجاد برش های کوچک در لثه برای بلند کردن بافت انجام می شود تا تارتار و باکتری های زیر آن به طور ایمن و مؤثر برداشته شوند. پس از آن، لثه ها به فضای اصلی خود دوخته می شوند تا در اطراف دندان محکم شوند.
استخوان در حین جراحی صاف می شود و تغییر شکل می یابد تا از تجمع بیشتر پلاک در اطراف دندان ها و لثه ها جلوگیری شود. افراد مبتلا به بیماری شدید لثه که نمی توان آن ها را با استفاده از صاف کردن ریشه، جرم گیری یا آنتی بیوتیک درمان کرد، کاندیدای جراحی فلپ هستند.
۲- پیوند استخوان
پیوند استخوان روشی است که با برداشتن استخوان از جای دیگری در بدن و ترکیب آن روی استخوان های فک برای جبران از دست دادن استخوان فک انجام می شود. در صورت عدم استفاده از سایر استخوان های بدن فرد، ممکن است در این نوع جراحی از پودر استخوان نیز استفاده شود. از این نوع جراحی برای درمان انواع شدید تر بیماری پریودنتال، مانند پریودنتیت شدید یا پیشرفته نیز استفاده می شود، زیرا این بیماری ها با بالاترین خطر تحلیل استخوان فک همراه هستند. همچنین می توان از پیوند استخوان برای ایجاد یک پایه محکم برای ایمپلنت دندان و کاهش عمق پاکت های پریودنتال استفاده کرد.
۳- بازسازی هدفمند بافت یا GRT
بازسازی هدفمند بافت یا GTR با باز کردن لثه و تمیز کردن باکتری ها برای ترمیم استخوان آسیب دیده انجام می شود. پس از انجام این کار، یک غشاء محافظ بین استخوان و لثه قرار می‌گیرد و به استخوان اجازه می دهد تا ترمیم و بازسازی شود. اساساً، هدف از این روش تشویق رشد استخوان جدید برای رسیدگی به تحلیل استخوان و سایر مسائل ناشی از بیماری لثه و پریودنتیت است.
مزایای GTR
مزایای این نوع جراحی عبارتند از:
- رشد استخوان جدید برای حمایت از فک و دهان
- حمایت از دندان ها
- افزایش عمر دندان
- افزایش چسبندگی اطراف ریشه دندان
۴- پیوند بافت
پیوند بافت روشی است که از بافت برداشته شده از سقف دهان برای بازیابی بافت لثه از دست رفته اطراف دندان استفاده می کند.
دستورالعمل های قبل از عمل
آماده شدن برای جراحی پریودنتال مانند سایر انواع جراحی می باشد، به خصوص اگر قرار باشد بیمار تحت بیهوشی قرار بگیرد. به بیماران توصیه می شود قبل از آماده شدن برای جراحی، دستورالعمل های زیر را حتما دنبال کنند. موارد زیر نکاتی است که باید قبل از جراحی پریودنتال حتما رعایت شود:
- بیمار باید در مورد هر دارویی که مصرف می کند با پزشک خود صحبت کند.
- حداقل 24 ساعت قبل از عمل از مصرف دخانیات خودداری شود.
- برای بهبودی پس از جراحی، مصرف غذاهای مغذی مانند پنیر دلمه، ماست، ماکارونی، برنج، سس سیب، سوپ، ژله، پودینگ، بلغور جو دوسر و تخم مرغ فراموش نشود.
- برای جلوگیری از عفونت پس از جراحی، هر گونه آنتی بیوتیک یا سایر داروهای تجویز شده به طور مرتب مصرف شود.
- اگر جراحی تحت بیهوشی یا آرام بخش انجام گرفته باشد، تا ساعاتی بعد از انجام جراحی از رانندگی پرهیز شود.
- بهداشت دهان و دندان قبل از جراحی پریودنتال رعایت شود. رعایت بهداشت شامل موارد زیر می‌باشد:
- مسواک زدن دندان های خود دو بار در روز با استفاده از مسواک توصیه شده توسط دندانپزشک
- شست و شوی زبان برای خارج کردن باکتری ها و باقی مانده مواد غذایی از دهان
- نخ دندان دو بار در روز یا طبق توصیه متخصص دندانپزشک
- مشاوره و ارزیابی: قبل از انجام جراحی پریودنتال، مشورت با متخصص پریودنتیست واجد شرایط را به بیماران خود توصیه کنید تا تاریخچه سلامت فعلی و سلامت دهان و دندان بیمار را بررسی کنند و تعیین کنند که آیا جراحی پریودنتال برای بیمار مناسب است یا خیر. پریودنتیست باید سلامت دهان و دندان بیمار را به طور کامل بررسی کند تا بتواند عمل جراحی را متناسب با نیازهای او تنظیم کند و از بروز عوارض غیرضروری جلوگیری کند. به عنوان دندانپزشک یا متخصص پریودنتیست همچنین باید بررسی کنید که آیا هر گونه مشکل دیگری در مورد سلامت دهان و دندان باید قبل از جراحی مورد توجه قرار گیرد یا خیر.
- ارزیابی سلامت دهان و دندان: برای درک وضعیت سلامت دهان و دندان بیمار، باید سابقه سلامتی او را جمع آوری کنید، معاینه فیزیکی انجام دهید و عکس رادیوگرافی تهیه کنید.
حین عمل جراحی پریودنتال
در طول عمل جراحی پریودنتال، ممکن است مجبور شوید برای بیمار از آرامبخش استفاده کنید و بسته به شرایط بیمار، تکنیک های جراحی مختلف، مانند موارد ذکر شده در بالا را به کار بگیرید.
بی حسی، بیهوشی و آرام بخش
سه نوع آرامبخش برای جراحی های دندان وجود دارد که عبارتند از:
بی‌حسی موضعی: یک داروی بی حس کننده مستقیماً به دهان تزریق می‌شود تا فرد احساس نکند که کار در آن ناحیه انجام می‌شود. بیماران در طول عمل بیدار هستند. محل انجام جراحی پریودنتال برای انجام یک درمان بدون درد بی حس می شود. به طور کلی این روش بی خطر است و تنها چند عارضه جانبی از جمله بی حسی لب ها، گونه ها یا لثه ها برای چند ساعت پس از جراحی پریودنتال را در پی دارد.
بیهوشی IV: در این روش از یک کاتتر داخل وریدی برای رساندن دارو به جریان خون استفاده می شود تا فرد را برای مدت زمان مشخصی بی‌هوش کند. به طور کلی بی خطر است اما می تواند عوارض بعدی از جمله سردرد، حالت تهوع و خواب آلودگی را در پی داشته باشد.
بیهوشی عمومی: بیهوشی عمومی اساسا بیمار را به خواب می برد و از طریق استنشاق گاز تجویز می شود. این نوع بیهوشی برای روش های جراحی که نسبت به جراحی پریودنتال دشوارتر باشند، استفاده می شود و حتی اولین گزینه مورد استفاده برای جراحی های بزرگ تر هستند و همچنین اغلب در جراحی هایی که زمان بیشتری طول می کشند استفاده می شود و به ندرت در جراحی پریودنتال مورد استفاده قرار می گیرد.
عوارض بیهوشی عمومی
عوارض جانبی زیادی در ارتباط با بیهوشی عمومی وجود دارد، از جمله:
- خواب آلودگی
- حالت تهوع یا استفراغ
- خشکی دهان
- گلو درد
- گرفتگی خفیف صدا
- لرزیدن
- تاری دید
- خارش پوست
- سرگیجه
- دردهای عضلانی
ریکاوری و مراقبت های بعد از عمل جراحی پریودنتال
پس از انجام عمل جراحی پریودنتال، یک دوره بهبودی باید طی شود و برخی از دستورالعمل های مراقبت پس از عمل برای محدود کردن و به حداقل رساندن عوارض جانبی وجود خواهد داشت.
دستورالعمل های بعد از عمل
در 24 تا 48 ساعت اول پس از جراحی پریودنتال، کار هایی وجود دارد که بیمار می تواند برای کاهش ناراحتی ناشی از عمل انجام دهد، مانند:
- نوشیدن یا خوردن غذا هایی که در دمای اتاق هستند.
- استفاده از چای کیسه ای، پارچه تمیز یا گاز استریل برای فشار دادن به لثه ها برای جلوگیری از خونریزی
- استفاده از کمپرس سرد در قسمت بیرونی صورت برای کاهش ناراحتی یا تورم در 24 ساعت اول
- بیمار بعد از 24 ساعت اما قبل از 48 ساعت، می تواند برای کاهش تورم از یک کیسه ی آب گرم روی صورت استفاده کند.
- از کشیدن نخ دندان یا مسواک زدن ناحیه مورد نظر خودداری شود.
در روزهای بعد از 48 ساعت اولیه نیز باید:
- آنتی بیوتیک تجویز شده را طبق دستور مصرف کند.
- بیمار می تواند با مشورت دندانپزشک خود، از مسکن های بدون نسخه استفاده کند
- خوردن غذاهای غیر ساینده مانند پوره سیب زمینی، پنیر دلمه و پاستا
پیگیری های بعد از جراحی پریودنتال و اهمیت آن
روند بهبودی پس از جراحی پریودنتال باید به شدت تحت نظر باشد و حضور در قرار ملاقات های منظم برای پیگیری پیشرفت بهبودی و بررسی هرگونه عارضه یا عفونت حیاتی می باشد. در صورت لزوم، برای برداشتن بخیه ها نیز نیاز به پیگیری است.
جدول زمانی بازیابی
بهبودی پس از جراحی پریودنتال به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- نوع جراحی
- شدت جراحی پریودنتال
- وضعیت کلی سلامتی بیمار
به طور معمول، یک قرار ملاقات برای بررسی بهبودی و برداشتن بخیه ها حدود یک تا دو هفته بعد از جراحی پریودنتال گذاشته می شود. جدای از آن، روند بهبودی کاملا فردی است و بر اساس وضعیت بدنی بیمار می تواند از چند هفته تا چند ماه طول بکشد. در طول این مدت، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی دندانپزشکی به بیمار در مورد آنچه باید میل کند، اقدامات بهداشتی دهان و دندان و نحوه کاهش خطر ابتلا به عفونت و همچنین به حداقل رساندن عوارض را اطلاع رسانی خواهد نمود.
مراحل مراقبت پس از درمان به شرح زیر است:
- هفته اول فقط غذاهای نرم خورده شود.
- دندان ها باید دو بار در روز مسواک شوند اما از مسواک زدن ناحیه جراحی خودداری شود.
- بعد از غذا دهان با آب نمک ملایم شست‌وشو داده شود.
- می توان برای رفع ناراحتی از مسکن استفاده کرد.
- پرهیز از استعمال دخانیات و مصرف الکل
- بهتر است فعالیت های بدنی محدود شود.
- هفته دوم تا چهارم باید زخم ها به طور طبیعی ریزش کنند.
- رعایت بهداشت دهان و دندان همچنان ضروری می باشد.
- از فعالیت هایی که به ناحیه جراحی فشار وارد می کند اجتناب شود.
- بیمار باید به طور مرتب توسط پزشک ویزیت شود و وضعیت بهبودی او تحت نظر پزشک باشد.
- علائم عفونت یا سایر عوارض حتما کنترل شود.
- از سیگار کشیدن و مصرف الکل خودداری کند.
- رژیم غذایی متعادل و سالم داشته فراموش نشود.
به طور معمول، افراد می توانند فعالیت های عادی خود را طی دو تا چهار هفته پس از جراحی پریودنتال از سر بگیرند. با این وجود، اجتناب از فشار آوردن به ناحیه جراحی قبل از بهبودی کامل ضروری می باشد. برخی از عوارض احتمالی وجود دارد که باید بعد از جراحی پریودنتال از آنها آگاه بود. در ادامه برخی از این عوارض را شرح خواهیم داد:
- افزایش حساسیت دندان یا ریشه
- درد و ناراحتی بیش از حد
- تورم در ناحیه ی جراحی
- تغییر رنگ و کبودی بافت
- خونریزی متوسط
- آسیب به دندان ها یا بافت های نرم
- آمفیزم زیر جلدی دهان و صورت، هنگامی که هوا به زیر بافت ها فشار داده می شود و باعث تورم می شود.
- تب
- عفونت
- تغییر مزه غذاها
- تریسموس که همان اسپاسم عضلانی در مفاصل فک می باشد.
- افزایش تحرک دندان
آنچه در بالا ذکر شد، علائمی هستند که نشان می دهند بیمار باید به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی و دندانپزشک خود مراجعه کند. در حالی که عوارض پس از جراحی پریودنتال می تواند خفیف باشد، مهم است که به بیمار خود بگویید که چه زمانی باید به شما مراجعه کند. علائمی که نشان می دهد بیمار حتما باید به دنبال مراجعه به پزشک و مراقبت های پزشکی باشد عبارتند از:
- تب بالای ۳۸ درجه
- خون ریزی بیش از حد
- خروج چرک از ناحیه جراحی شده
- درد بیش از حدی که با مسکن ها قابل تسکین نیست
هزینه جراحی پریودنتال و پوشش بیمه
هزینه جراحی پریودنتال بسیار متفاوت است. عواملی که در آن دخیل هستند عبارتند از این که چه نوع جراحی مورد نیاز است، آیا فرد بیمه دارد یا نه و اینکه شدت بیماری پریودنتال چه میزان است. به طور معمول، هزینه های درمانی برای هر جراحی متغیر می باشد. اگر بیمار بیمه دندانپزشکی خوبی داشته باشد، ممکن است تمام یا برخی از روش ها توسط ارائه دهنده بیمه پوشش داده شود.
پیشگیری از بیماری لثه
بهترین راه ها برای کاهش خطر ابتلا به بیماری لثه در ادامه آورده شده است که عبارتند از:
- باید حداقل دو بار در روز دندان ها با استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید به مدت دو دقیقه مسواک شوند
- نخ دندان کشیدن روزانه برای از بین بردن پلاک و مواد غذایی از بین دندان ها
- ویزیت های دوره ای و مرتب توسط دندانپزشک
- ترک سیگار
پس از جراحی پریودنتال، حفظ سلامت دهان و دندان برای کمک به جلوگیری از ایجاد مشکلات بیشتر ضروری می باشد. اگر بیمار بتواند دستورالعمل های بهداشتی را به طور دقیق و منظم انجام دهد به طور کامل بهبود خواهد یافت.
نتیجه گیری
اگر بیماری پریودنتال کنترل نشود می تواند منجر به عواقب نامطلوبی برای سلامتی افراد شود. به همین دلیل است که دانستن نکات مهم برای شناخت و درمان انواع مختلف بیماری لثه حیاتی است. درمان های جراحی موجود می توانند تا حدی تهاجمی باشند، اما به طور کلی ایمن در نظر گرفته می شوند و در درمان بیماری و جلوگیری از بروز مشکلات جدید بسیار مؤثر هستند. مانند سایر جراحی ها، آمادگی برای روز جراحی و طی کردن مراحل و زمان بهبودی ضروری می باشد، زیرا احتمالاً بیمار به مدتی مرخصی از کار نیاز خواهد داشت و رژیم غذایی او نیز برای مدت کوتاهی باید تغییر کند. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی دندانپزشکی دستورالعمل هایی را در مورد کارهایی که بیمار باید انجام دهد و بر اساس نیاز های شخصی او تنظیم خواهد نمود. این کار به بیمار کمک می کند تا سریع تر بهبود پیدا کند و بتواند هر چه زود تر به فعالیت های عادی روزانه خود بازگردد.
