روش جراحی گسترش ریج یا یا Ridge Expansion روشی است که شامل گسترش بخشی از استخوان فک می شود. این عمل زمانی انجام می شود که به دلیل بیماری پریودنتال، تروما یا دلایلی دیگر، بافت استخوان فک تحلیل رفته باشد. بافت استخوانی فک پس از از دست دادن یا کشیده شدن دندان نیز شروع به تحلیل رفتن می کند. جراحی گسترش ریج در مطب دندانپزشکی انجام می شود و اغلب در حین عمل، بی حسی موضعی تزریق می شود. معمولا بیمارانی که برای کاشت ایمپلنت دندان شرایط ایده آل ندارند نیز از این عمل استفاده می کنند.
تکنیک های ایمپلنت دندان با گسترش ریج
روش های مختلفی برای گسترش ریج در عمل های ایمپلنت دندان وجود دارد. از جمله این روش‌ها تکنیک استئوتوم، جراحی پیزوالکتریک، تکنیک ریج اسپلیتینگ و استئودیستراکشن است.
استئوتوم
روش استئوتوم شامل کشش استخوان با کمک دستگاه های تخصصی به نام استئوتوم می باشد. استئوتوم ها به آرامی به استخوان ضربه می زنند و شکستگی های کوچکی ایجاد می کنند تا استخوان را منبسط کنند. این روش با بی حسی موضعی انجام می شود و کم تهاجمی است. تکنیک استئوتوم به کاهش فشار بر روی استخوان و بافت نرم اطراف کمک می کند که منجر به بهبودی سریع تر بیمار می شود. با این حال، این روش برای همه مناسب نیست و انجام موفقیت آمیز آن نیاز به توانایی بالای دندانپزشک دارد.
جراحی پیزوالکتریک
تکنیکی که با استفاده از ارتعاشات اولتراسونیک استخوان را منبسط می کند. استخوان فک دقیقاً با استفاده از یک هندپیس برش داده می شود تا بدون آسیب رسیدن به بافت اطراف آن گسترش یابد. جراحی پیزوالکتریک با بی حسی موضعی انجام می شود.
جراحی پریودنتال، کاشت ایمپلنت و پیوند استخوان از جمله درمان های دندانپزشکی و پزشکی هستند که از روش جراحی کم تهاجمی پیزوالکتریک استفاده می کنند که خود شامل استفاده از ابزار اولتراسونیک است که استخوان و سایر بافت‌های سخت را برش می دهد و در عین حال از بافت های نرم اطراف آن با استفاده از ارتعاشات پیزوالکتریک محافظت می کند. در جراحی پیزوالکتریک یک سرقلم نازک و مرتعش برای ایجاد برش های دقیق و کنترل شده در استخوان، بدون آسیب رساندن به بافت ها، اعصاب یا رگ های خونی اطراف استفاده می شود و با دقت بیشتر و آسیب کمتر به بیمار باعث بهبودی سریع تر و ناراحتی کمتر می شود.
درمان های ظریف مانند لیفت سینوس و کشیدن دندان های نهفته با استفاده از جراحی پیزوالکتریک انجام می‌شود. این تکنیک به کاهش خونریزی قبل و بعد از درمان کمک می کند زیرا گرما و لرزش کمتری نسبت به روش های جراحی معمولی ایجاد می کند. با این حال، جراحی پیزوالکتریک برای همه درمان های دندانپزشکی مناسب نیست، زیرا انجام آن به آموزش و مهارت تخصصی نیاز دارد.
ریج اسپلیتینگ
تکنیک ریج اسپلیت روشی است که مستلزم بریدن استخوان فک به صورت عمودی و سپس گسترش دو قطعه استخوان است. البته قبل از کاشت ایمپلنت و پس از اینکه استخوان گسترش یافته با مواد پیوند استخوان حمایت شد، به این نقطه زمان داده می شود تا بهبود یابد. بافت لثه در یک برش کوچک در طول عمل ریج اسپلیتینگ بریده می شود تا برجستگی استخوان فک نمایان شود. سپس با ایجاد یک برش دقیق در وسط آن با ابزاری تخصصی مانند چیزل یا اره بین دندانی، به دو قسمت تقسیم می شود. در نهایت، از مواد پیوند استخوان برای گسترش ریج استفاده می شود. این روش نیاز به سایر جراحی های پیوند استخوان را کاهش می دهد، روند بهبودی را تسریع می کند و درد را در بیمار کاهش می دهد.
استئودیستراکشن
استئودیستراکشن، یک عمل جراحی است که برای گسترش یا تغییر شکل استخوان ها، به ویژه در فک و صورت استفاده می شود. بافت های استخوانی به مدت چند هفته یا چند ماه به آرامی کشیده می شوند و به بافت استخوانی تازه اجازه رشد می دهند و شکاف ایجاد شده توسط کشش را پر می کنند. نقص های مادرزادی، بی نظمی های صورت و بی نظمی های طول فک، همگی با استئودیستراکشن درمان می شوند. این روش برای گسترش ناحیه در دسترس برای ایمپلنت های دندانی یا رفع مشکلات بایت استفاده می شود.
در این روش یک برش در استخوان ایجاد می شود و در دو طرف برش، دیستراکتور به استخوان بسته می شود. سپس این قطعه در طول زمان، معمولاً در طی چند هفته، تنظیم می‌شود تا به آرامی دو قسمت استخوانی را در فضای خالی باقیمانده از کشش از هم جدا کند. این روش رشد بافت استخوانی جدید را تشویق می کند، که در نهایت محل برش را پر می کند.
شرایط لزوم عمل Ridge Expansion
به طور کلی اگر استخوان فک به اندازه کافی پهن یا بلند نباشد، جراحی گسترش ریج لازم است که دلایل مختلفی برای آن وجود دارد. مواقعی که به عمل Ridge Expansion یا گسترش ریج نیاز است:
- از دست دادن دندان: باعث می شود استخوان فک در آن ناحیه شروع به تحلیل کند و درنهایت ریج نازک تر می شود.
- بیماری لثه: زمانی که تحلیل استخوان فک، ناشی از بیماری لثه منجر به باریک شدن ریج می شود.
- تروما: زمانی ایجاد می شود که آسیب فک باعث تحلیل استخوان فک می شود و در نهایت منجر به کوچکتر شدن ریج می شود.
- مشکلات دندانی از بدو تولد: برخی از افراد در بدو تولد استخوان های باریک تری دارند.
اگر ریج برای حفظ ایمپلنت ضعیف باشد، عمل گسترش ریج لازم است. قبل از کاشت ایمپلنت، ریج با مواد پیوند استخوان تقویت می شود. شما به عنوان دندانپزشک شرایط را ارزیابی می کنید تا تصمیم بگیرید که آیا گسترش ریج لازم است یا خیر. برای ارزیابی کیفیت استخوان فک و تعیین اینکه آیا استخوان کافی برای حفظ ایمپلنت وجود دارد یا خیر، سی تی اسکن نیاز است.
پروسه درمان گسترش ریج یا Ridge Expansion
عمل گسترش ریج معمولاً 30 تا 60 دقیقه بسته به اینکه چقدر استخوان برداشته شده است و اینکه آیا پیوند استخوان مورد نیاز است یا خیر، طول می کشد. هشت مرحله برای Ridge Expansion وجود دارد:
۱- ارزیابی: دندانپزشک قبل از درمان سلامت دندان بیمار را ارزیابی می کند و برای ارزیابی میزان تحلیل استخوان و جایگذاری ایده آل برای ایمپلنت، عکس برداری رادیوگرافی یا سی تی اسکن انجام می دهد. در گسترش ریج، بررسی تاریخچه پزشکی، معاینه دندانپزشکی، ارزیابی رادیوگرافی، طرح درمان و مراقبت های بعدی لازم است.
۲- بی حسی: به بیمار یک بی حسی موضعی داده می شود تا ناحیه ای که در آنجا درمان انجام می شود بی حس شود. مواد بی حسی انواع مختلفی دارند.
۳- برش: دندانپزشک با کمک ابزار دندانپزشکی مخصوص یک برش کوچک در بافت لثه ایجاد می کند تا استخوان فک نمایان شود. برای گسترش ریج چند روش برش، از جمله برش افقی، برش عمودی و برش فلپ وجود دارد.
۴- جداسازی استخوان: دندانپزشک استخوان را با استفاده از یک ابزار تخصصی جدا می کند تا جایی برای ایمپلنت ایجاد کند.
۵- پیوند استخوان: دندانپزشک گهگاه ناحیه تازه تشکیل شده را با پودر پیوند استخوان و غشا ممبرن مانند پریکاردیوم ریجن پر می کند تا حمایت بیشتری ارائه دهد و باعث ایجاد استخوان جدید شود. پیوند استخوان اغلب همراه با روش های گسترش ریج برای ارائه کمک های اضافی برای ایمپلنت های دندانی یا کمک به بهبود استخوان فک پس از درمان های گسترش ریج انجام می‌شود. استخوان فک در حین انبساط ریج پهن می‌شود تا فضای بیشتری برای ایمپلنت های دندانی ایجاد شود. رشد استخوان جدید توسط مواد پیوند استخوان پشتیبانی می شود و به حفظ ثبات و استحکام استخوان فک کمک می کند.
پیوند استخوان و برش استخوان اقدامات یکسانی دارند. برخی از مهم ترین اقدامات برای پیوند استخوان عبارتند از: برنامه ریزی، بیهوشی، برش، بازکردن استخوان، بستن و مراقبت های بعد از عمل.
۶- بستن: دندانپزشک محل برش را بخیه می زند و پس از اتمام جراحی در محل برش، بانداژی برای محافظت از آن اعمال می کند. برخی از جنبه های کلیدی بسته شدن در گسترش ریج عبارتند از: بخیه زدن، بهبود بافت لثه، قرار ملاقات های بعدی و دادن فرصت برای بهبود.
۷- ریکاوری: بیمار باید بعد از جراحی بهبود یابد. پزشکان برای تسکین هر گونه ناراحتی داروهای مسکن را توصیه می کنند.
۸-پیگیری: دندانپزشک یک قرار ملاقات بعدی برای بررسی روند بهبودی در هنگام کاشت ایمپلنت ترتیب می دهد. برخی از مواردی که بیماران در طول جلسات پیگیری انتظار دارند، ارزیابی بهبود، برداشتن بخیه ها، آموزش بهداشت دهان، مدیریت درد و نظارت بر پیشرفت درمان است.
نکاتی در خصوص جراحی گسترش ریج
روش گسترش ریج دردناک است اما فقط تا زمان کمی بعد از عمل. در حین و مدتی بعد از عمل گسترش ریج، ناراحتی زیادی وجود خواهد داشت، زیرا این یک روش جراحی است که نیاز به ایجاد برش در استخوان و لثه دارد. جراح دهان یا دندانپزشک بدون شک اقدامات احتیاطی را برای کاهش ناراحتی و درد در طول درمان انجام می دهد. بیمار قبل از عمل یک بی حسی موضعی دریافت می کند تا ناحیه اطراف محل جراحی بدون درد باشد و تاحد امکان از هر گونه درد یا ناراحتی در حین عمل جلوگیری شود.
بیمار پس از درمان در ناحیه تحت درمان کمی احساس ناراحتی و درد می کند. بیمار توصیه هایی را از دندانپزشک یا جراح دهان در مورد نحوه مدیریت درد دریافت می کند که شامل استفاده از مسکن های بدون نسخه یا تجویزی می شود. همچنین بسته های یخ برای کمک به درد و تورم پیشنهاد می شود. رعایت دقیق توصیه های دندانپزشک یا جراح دهان پس از عمل برای کاهش درد و تشویق به بهبود بسیار مهم است. بیمار باید از برخی غذاها و فعالیت ها خودداری کند و برای جلوگیری از عفونت باید محل درمان را تمیز نگه دارد.
در خصوص مدت زمانی که طول می کشد تا بهبودی پس از جراحی گسترش ریج حاصل شود می توان گفت طول دوره بهبودی پس از گسترش ریج به بدن بیمار و سختی درمان بستگی دارد. بهبودی کامل بعد از عمل چند هفته طول می کشد. بیماران بلافاصله بعد از عمل مقداری خونریزی و ناراحتی را تجربه می کنند. دندانپزشک یا جراح دهان دستورالعمل های دقیقی را در مورد نحوه درمان علائم خود که شامل مسکن، کمپرس یخ و استراحت است، به بیماران می دهد.
بیمار باید در چند روز اول پس از جراحی از فعالیت بدنی شدید مانند ورزش اجتناب کند و از رژیم غذایی نرم پیروی کند. بیماران باید از سیگار کشیدن خودداری کنند زیرا روند بهبودی را مختل می کند. دندانپزشک یا جراح دهان یک قرار ملاقات برای بررسی پیشرفت و برداشتن بخیه ها بعد از یک هفته تعیین می کند. بیمار می تواند فعالیت های عادی خود را از سر بگیرد، اما همچنان باید از هر چیزی که به ناحیه تحت درمان فشار وارد می کند اجتناب کند.
پودر پیوند استخوان مورد استفاده در Ridge Expansion مانند پودر استخوان زنوگرفت بن پلاس در طی چند هفته با بافت استخوانی ترکیب می شود. برای جلوگیری از عفونت و تشویق به بهبودی در طول دوره نقاهت، باید بهداشت دهان و دندان رعایت شود. درمان کامل و ادغام بافت جدید با استخوان معمولاً چندین ماه طول می کشد.
مواردی که برای اطمینان از بهبود پس از گسترش ریج یا Ridge Expansion باید انجام داد:
- غرغره کردن با آب نمک ولرم: به کاهش التهاب و بهبود در دهان کمک می کند.
- مسواک و دهانشویه و نخ دندان: پیشگیری از عفونت و تسریع بهبودی مستلزم تمیز نگه داشتن محل جراحی است.
- مصرف غذاهای نرم: غذاهای نرم فشار روی نقطه تحت عمل جراحی را کاهش می دهند. از خوردن غذاهای ترد، سفت یا چسبناک خودداری کنید.
- مصرف آنتی بیوتیک: مصرف دارو طبق دستور دندانپزشک ضروری است.
همچنین رعایت دقیق دستورالعمل هایی که توسط دندانپزشک یا جراح دهان داده شده است، ضروری است تا بهترین نتیجه حاصل شود و احتمال مشکلات هم قبل و هم بعد از جراحی گسترش ریج کاهش یابد.
مراقبت های قبل از جراحی
- اجتناب از مصرف داروهای رقیق کننده خون: زیرا خطر خونریزی در حین جراحی را افزایش می دهند.
- عدم استعمال سیگار: زیرا ظرفیت بدن برای بهبودی را کاهش می دهد و خطر عفونت را افزایش می دهد.
- خوردن و آشامیدن: برای جلوگیری از مشکلات در حین بیهوشی، قبل از عمل جراحی برای مدت زمان خاصی از خوردن غذا و مایعات خودداری شود.
مراقبت های بعد از جراحی
- فعالیت بدنی: بیماران باید حداقل تا 48 ساعت پس از جراحی از هرگونه فعالیت شدید بدنی یا ورزش اجتناب کنند زیرا خطر خونریزی را افزایش می دهد و روند ترمیم را کند می کند.
- خوردن و آشامیدن: پرهیز از کشیدن سیگار، الکل و غذاهای تند تا چند روز پس از جراحی گسترش ریج ضروری است. بیماران باید برای چند روز فقط غذاهای نرم بخورند تا تورم کاهش یابد.
- بهداشت دهان و دندان: رعایت بهداشت دهان و دندان پس از عمل بسیار مهم است، با این حال، بیماران باید برای جلوگیری از تحریک ناحیه تحت درمان به مدت چند روز از مسواک زدن خودداری کنند.
- دارو: پس از عمل به بیماران مسکن یا آنتی بیوتیک داده می شود.
مزایا ومعایب گسترش ریج یا Ridge Expansion
این روش جراحی نیز مانند بسیاری از روش های دیگر دارای مزایا و معایب خاص خود می باشد. در نظر داشتن این موارد در انتخاب روش درمان مناسب بسیار کاربردی خواهد بود. از مزایای این روش می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- امکان کاشت ایمپلنت دندان: ایمپلنت یک درمان رایج برای دندان های از دست داده است، اما به فضای خاصی در استخوان فک نیاز داردکه این ناحیه از طریق گسترش ریج ایجاد می شود.
۲- بهبود سلامت دهان و دندان: گسترش ریج با بزرگ کردن استخوان فک سلامت دهان را افزایش می دهد و پیشگیری از بیماری های لثه و تمیز کردن دندان را ساده تر می کند.
۳- بهبود ظاهر: گسترش ریج با دادن ظاهری متناسب و متقارن به خط فک، لبخند را زیباتر جلوه می دهد.
۴- کم تهاجمی: گسترش ریج یک عمل جراحی کم تهاجمی است که تحت بی حسی موضعی در کلینیک دندانپزشکی انجام می شود.
معایب Ridge Expansion
۱- درد و ناراحتی: گسترش ریج هم در حین و هم بعد از درمان دردناک و ناراحت کننده است. برای درمان آن از مسکن های تجویزی یا بدون نسخه استفاده می شود.
۲- تورم و کبودی: مقداری تورم و کبودی پس از گسترش ریج معمولی است و تا چند روز از بین نمی رود.
۳- عفونت: خطر عفونت در طول هر عمل دندانپزشکی وجود دارد اما با رعایت توصیه‌های مراقبتی، خطر کاهش می‌یابد.
۴- آسیب عصبی: این عمل می تواند به اعصاب استخوان فک به طور دائم یا موقت آسیب برساند. این آسیب می تواند منجر به بی حسی یا سوزن سوزن شدن در دهان و صورت شود.
۵- گسترش ناکافی: انبساط ریج گهگاه از سطح مورد نظر انبساط، کمتر است و نیاز به مراحل اضافی دارد.
نتیجه گیری
به طور کلی جراحی گسترش ریج یک جراحی دندانپزشکی شناخته شده با میزان موفقیت بالا است. سلامت دهان و دندان بیمار، تجربه و مهارت های دندانپزشک و توانایی بیمار در پیروی از دستورالعمل های بعد از عمل، همه متغیرهای مهمی هستند که بر میزان پیشرفت درمان تأثیر می گذارند. سن بیمار، سلامت عمومی، نوع و مقدار استخوان فک موجود نیز همگی در نتیجه عمل تاثیر دارند.
