در این مقاله قصد داریم شما را ابتدا با بیماری دیابت و دستگاه اندازه گیری و تست قند خون یا گلوکومتر آشنا کنیم و سپس درمورد چالش هایی که بیماران مبتلا به دیابت در انجام درمان های دندانپزشکی مانند ایمپلنت دندانی، پیوند استخوان فک و… دارند، صحبت کنیم.
بیماری دیابت
دیابت به بالا بودن سطح گلوکز خون می گویند. زمانی که بدن یک فرد به اندازه کافی انسولین تولید نکند و یا اینکه سلول های بدن فرد نتوانند از انسولین تولید شده استفاده کنند، فرد به دیابت مبتلا می‌شود. انسولین هورمونی است که توسط غده لوزالمعده تولید می‌شود تا سلول های بدن به کمک آن از گلوکز موجود در خون استفاده نمایند.
بیماری دیابت به دو نوع دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ تقسیم می شود.
- دیابت نوع ۱: این نوع دیابت، دیابت وابسته به انسولین است. شیوع کمتری دارد و بیشتر دلایل زنتیکی عامل شروع بیماری هستند.
- دیابت نوع ۲: دیابت نوع ۲ یا دیابت غیروابسته به انسولین که به دلیل مقاومت سلول ها به انسولین ایجاد می‌شود، شایعترین نوع دیابت در جهان است. چاقی، عدم تحرک، رژیم غذایی ناسالم و… باعث این نوع دیابت می‌شوند.
بررسی سطح قند خون
سطح قند خون به شما اطلاعاتی در مورد میزان موفقیت فرد در کنترل بیماری دیابت می دهد و به شما می گویند که برنامه غذایی، ورزش و داروی تا چه اندازه چقدر خوب عمل کرده است. نگه داشتن سطح قند خون نزدیک به مقدار نرمال آن ممکن است عوارض بیماری دیابت را کاهش دهد یا از آنها جلوگیری کند.
بررسی منظم سطح قند خون در مدیریت خوب دیابت بسیار مهم است. اکثر روش های پایش قند خون نیاز به نمونه خون دارند. تست قند خون را می توان در خانه با دستگاه های مختلفی انجام داد. آنها با خراش دادن پوست شما با ابزار کوچکی نمونه خون را می گیرند. دستگاه کوچکی به نام گلوکز متر یا گلوکومتر میزان قند موجود در نمونه خون را اندازه گیری می کند. قطره خونی که با نیش انگشت دریافت می کنید اغلب برای استفاده در نوار تست کافی است. نوک انگشت را می توان با سوزن مخصوص (لانست) یا با وسیله ای فنری که به سرعت نوک انگشت را سوراخ می کند، انجام داد. شما قطره خون را روی نوار آزمایش قرار می دهید. بسته به نوع متد مورد استفاده، می توانید نوار را قبل یا بعد از ریختن قطره خون روی نوار تست داخل دستگاه اندازه گیری قرار دهید. سپس دستگاه اندازه گیری، سطح قند خون را می خواند. بیشتر دستگاه ها برای استفاده با قطره خون با نیش انگشت ساخته شده اند. اما برخی دستگاه ها را می توان با خون گرفته شده از ساعد یا محل دیگر نیز استفاده کرد.
اگر نیاز به انجام منظم چک کردن قندخونتان داشته باشید، گرفتن قطره خون از انگشت می تواند دردناک و دشوار شود. تولید چندین دستگاه که نیازی به نمونه خون ندارند در حال توسعه است. اما اکثر این موارد توسط FDA تایید نشده اند. برخی از این دستگاه ها از یکی از روش های زیر برای تست قند خون استفاده می کنند:
- نور مادون قرمز برای تابش از طریق ساعد یا انگشت
- الکتریسیته کم برای کشیدن خون از طریق پوست بزاق یا اشک
انجمن دیابت آمریکا (ADA) سطح گلوکز پلاسما قبل از غذا را 80 میلی گرم در دسی لیتر تا 130 میلی گرم در دسی لیتر را توصیه می کند. ADA سطح گلوکز پلاسما بعد از غذا را کمتر از 180 میلی گرم در دسی لیتر تعیین کرده است. با اندازه گیری قند خون خود توسط گلوکومتر و مقایسه آن با این مقادیر می‌توانید از نرمال بودن یا نبودن سطح قند خون خود آگاه شوید.
عوارض قند خون بالا
قند خون بالا باعث ایجاد مشکلات بسیاری در بدن افراد می شود. بسته به میزان قند خون ممکن است هر یک از موارد زیر یا ترکیبی از این عوارض در بدن فرد مشاهده شود. آگاهی از این عوارض به کنترل آن ها در بدن کمک زیادی خواهد کرد.
۱- کتواسیدوز: در برخی از بیماران مبتلا به دیابت که به دلیل کمبود انسولین یا مقاومت سلول ها نسبت به انسولین، سلول ها نمی توانند از گلوکز به عنوان سوخت خود استفاده کنند، بجای گلوکز از چربی به عنوان سوخت خود استفاده می کنند. سوخت و ساز چربی ها باعث تولید ماده ای به نام کتون در خون می شود که تجمع این ماده در خون منجر به کما می‌شود.
۲- نوروپاتی: نوروپاتی به آسیب به سلول های عصبی می گویند که منجر به احساس گزگز در پاها، خواب رفتن دست و پا، احساس خستگی بیش از حد هنگام پیاده روی و … می شود.
۳-عوارض چشمی: این عارضه باعث آسیب دیدن اعصاب شبکیه و کاهش بینایی می شود.
۴- تشنگی بیش از حد: افرادی که دچار دیابت هستند بزاق کمتری در دهانشان تولید می شود که این عارضه منجر به شیوع بیشتر پوسیدگی دندان در بین بیماران مبتلا به دیابت می باشد.
۵- بیماری های پریودنتال: لثه های افراد مبتلا به دیابت ممکن معمولا ملتهب است و دچار خونریزی می‌شود. همچنین بیماری دیابت خود باعث می شود که زخم ها دیرتر بهبود پیدا کنند در نتیجه وجود زخم های دهانی در افراد مبتلا به دیابت شایع است.
۶- بیماری های قلبی عروقی: بیماری های قلبی عروقی اولین عامل مرگ و میر در افراد مبتلا به دیابت هستند. در بیماری دیابت به دلایلی مثل تاثیر قند خون بالا بر روی دیواره عروق و تجمع پلاک در عروق خونی، مسیر عبور خون در رگ ها باریک تر می‌شود که این امر موجب کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها و ایجاد فشار بر روی قلب و کاهش اکسیژن رسانی به قلب و سایر بافت ها مول کلیه وپاها و آسیب به آنها می شود.
ارتباط دیابت و بیماری های دهان و دندان
افراد مبتلا به بیماری دیابت نسبت به دیگر افراد بیشتر در معرض مشکلات دندانی و بیماری دهان و لثه قرار دارند. افراد مبتلا به دیابت دائما از مشکل خشکی دهان یا تورم لثه ها شکایت دارند. ارتباط بیماری قندخون و بیماری های دندان یا تاثیر آن بر روی لثه ها باعث بروز چنین مشکلاتی می شود.
بزاق با شستن تکه های غذا از دهان باعث کند شدن یا جلوگیری از رشد باکتری ها در دهان می‌شود. بیماری دیابت و داروهای آن نیز باعث می شوند بزاق کمتری دردهان تولید شود که این مسئله باعث شیوع بیماری های دهان و دندان و تشدید شدن آنها در بین افراد مبتلا به دیابت می شود.
از طرفی بیماری دیابت باعث م ی‌شود که زخم ها دیرتر بهبود یابند که این مسئله از طرفی بهبود زخم های دهانی و بیماری های پریودنتال را به تاخیر می اندازد و از طرف دیگر باعث اخلال در درمان های دندانپزشکی مانند کشیدن دندان، کاشت ایمپلنت، ترمیم استخوان فک و … می‌شود. از همین رو لازم است درصورت ابتلا به دیابت پیش از انجام هر یک از اقدامات دندانپزشکی، دندانپزشک خود را ازوجود بیماری خود آگاه کنیم.
علائم دهانی- دندانی بیماری دیابت
معمولا دیابت در ناحیه دهان و دندان افراد مبتلا به دیابت نیز عارضه هایی را ایجاد می کند که کمتر مورد توجه پزشکان و عموم مردم است. اهمیت این عوارض در دندانپزشکی و برای از انجام اقدامات دندانپزشکی به خصوص اقدامات دندانپزشکی تهاجمی مشخص می شود. این عوارض در لثه ها شامل پسروی لثه و بیرون آمدن ناحیه ریشه دندان ها از لثه و تورم و قرمزی لثه می باشد و همچنین بوی بد دهان حتی بعد از مسواک زدن، افزایش فاصله بین دندان ها و خشکی بیش از حد دهان نیز از عوارض دیابت است.
جمع بندی
در این مطلب به طور کلی با دستگاه های تست قند خون در افراد آشنا شدید. بیماری قند خون از شایع ترین بیماری هایی است که در بین افراد وجود دارد. قبل از هر گونه اقدامات دندانپزشکی باید دندانپزشک علائم این بیماری در دهان بیمار را بررسی نماید تا در صورت لزوم اقدامات پیشگیرانه لازم را در نظر داشته باشد.
