اگر شما هم تا کنون برای درمان دندان های خود به دندانپزشکی مراجعه کرده باشید ممکن است در خصوص پیوند استخوان شنیده باشید. اگر برای شما هم این سوال پیش آمده که پیوند استخوان چیست و چه کاربردی دارد تا انتهای این مطلب همراه ما باشید. در ادامه پس از ذکر مقدمه ای کوتاه در خصوص ایمپلنت دندان، تمام اطلاعات لازم در خصوص پیوند استخوان را می خوانید.
ایمپلنت و پیوند استخوان
پیش از پرداختن به اینکه پیوند استخوان چیست، لازم است توضیح مختصری راجع به ایمپلنت بخوانید. ایمپلنت یک جایگزین مصنوعی برای دندان ها است که امروزه به عنوان یک روش درمانی استاندارد برای پر کردن جای خالی دندان های از دست رفته در نظر گرفته می شود. ایمپلنت دندان یک میله کوچک به شکل پیچ و از جنس فلز تیتانیوم است که توسط دندانپزشک شما طی یک عمل جراحی ساده در استخوان جایگذاری می شود و سپس به تدریج به استخوان اطراف جوش خورده و برای نگه داشتن تاج مصنوعی دندان آماده می شود. پایه ایمپلنت در واقع به عنوان ریشه دندان و روکش دندان یا همان پروتز دندان به عنوان تاج دندان عمل می کند. بنابراین ایمپلنت روشی است که در آن دندان کاشته شده نیازی به تکیه بر دندان های اطراف ندارد و در داخل استخوان فک جایگذاری و ثابت می شود. همین امر اهمیت داشتن استخوان سالم و قوی در فک برای کاشت ایمپلنت را آشکار می سازد. فرآیند جوش خوردن استخوان به پایه ایمپلنت را یکپارچگی استخوان (osseointegration) می گویند.
پیوند استخوان دندان در مناطقی از فک و هنگامی انجام می شود که از دست دادن استخوان رخ داده است. در این هنگام پیوند استخوان به حجم و تراکم استخوان فک شما می‌افزاید. پیوند استخوان در فک معمولاً قبل از کاشت ایمپلنت دندانی یا زمانی که از دست دادن استخوان بر دندان‌های مجاور تأثیر منفی می‌گذارد، انجام می شود؛ زیرا برای کاشت ایمپلنت دندانی لازم است که استخوان کافی در محل ایمپلنت دندانی وجود داشته باشد. وجود استخوان کافی در محل ایمپلنت شما به ترمیم، حفظ ظاهر و نگهداری ایمپلنت کمک می کند.
روش های مختلفی برای پیوند استخوان وجود دارد. انتخاب روش مناسب بستگی به میزان پیوند مورد نیاز، آناتومی ناحیه ای که نیاز به پیوند دارد و ترجیح شما و البته دندانپزشکتان دارد. اگر نیاز به پیوند مقدار بسیار کمی استخوان باشد، می توان آن را در زمان کاشت ایمپلنت انجام داد و اگر نیاز به پیوند گسترده تری باشد، حداقل چهار ماه قبل از کاشت ایمپلنت باید پیوند استخوان فک شما انجام شود.
انواع پیوند استخوان
چهار نوع اصلی از این پیوند وجود دارد:
1-پیوند جهت تقویت استخوان
2-پیوند دو قطعه استخوان
3-گسترش استخوان
4-استخوان زایی واکششی (در این روش دو قطعه استخوان را به تدریج از هم جدا می کنند تا طول آنها به تدریج افزایش یابد)
جنس مواد پیوند ایمپلنت استخوان
مواد پیوند استخوان ممکن است از بدن فرد گرفته شوند (اتوژن) یا ممکن است از بانک بافت انسانی (آلوگرافت) یا بانک بافت حیوانی (گزنوگرافت) خریداری شود. در برخی موارد نیز مواد پیوند استخوان ممکن است مصنوعی (آلوپلاست) باشد. بسته به بدن فرد و ماده ای که برای پیوند استخوان شما استفاده می شود، فرایند بهبود محل پیوند ممکن است بین ۴ تا ۱۲ ماه طول بکشد.
متداول ترین ماده مورد استفاده برای پیوند استخوان فک Bio-Oss است. این استخوان از استخوان گاو است که استریل شده است تا برای استفاده به عنوان جایگزین استخوان در انسان بی خطر باشد. این ماده گاهی اوقات به تنهایی استفاده می شود و گاهی با ذرات یا بلوک های استخوان خود فرد مخلوط می شود. علاوه بر این، ممکن است یک قطعه از جنس غشا روی ناحیه پیوند استخوان قرار داده شود تا از ورود سلول ها و مواد نامطلوب به این ناحیه از لثه محافظت کند. این غشاها قابل جذب یا غیرقابل جذب هستند. غشاهای غیر قابل جذب به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند و برادشتن آن ها نیازمند یک عمل جراحی کوچک پس از شش تا هشت هفته است.
لزوم انجام پیوند
هنگامی که بافت پیوندی در استخوان فک شما قرار داده شد، این امکان را برای بدن شما فراهم می کند که کار ترمیم استخوان محل قرارگیری بافت پیوندی را انجام دهد. به عبارت دیگر، پیوند استخوان دندان مانند داربستی است که بافت استخوانی شما می تواند روی آن رشد کرده و بازسازی شود. در برخی موارد، دندانپزشک شما ممکن است پیوند استخوان دندان را با پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) ترکیب کند. پلاسمای غنی از پلاکت از نمونه خون شما گرفته می شود و برای ترویج بهبودی و بازسازی بافت استفاده می شود.
فردی که استخوان فک خود را به هر دلیلی از دست داده است، معمولاً به پیوند استخوان دندان نیاز دارد. برخی شرایطی که ممکن است در آن پیوند استخوان به شما پیشنهاد شود، عبارتند از:
۱- در حال کشیدن دندان هایتان هستید.
۲- برای جایگزینی دندان از دست رفته تان قصد دارید از ایمپلنت دندانی استفاده کنید.
۳- قصد استفاده از دندان مصنوعی را دارید و به همین دلیل باید استخوان فک را بازسازی کنید.
۴- به دلیل بیماری لثه (پریودنتال) قسمت هایی از استخوان فکت را از دست داده باشید.
انواع پیوند استخوان
انجام این پیوند در فک چهار نوع اصلی دارد که عبارتند از:
۱- حفظ سوکت: گاهی اوقات حفظ برجستگی نیز نامیده می شود. این نوع پیوند بلافاصله پس از کشیدن دندان در حفره قرار می گیرد و فضای خالی به وجود آمده ناشی از کشیدن دندان را پر می کند و از فرورفتگی دو طرف سوکت جلوگیری می کند.
۲- افزایش عرض یا حجم استخوان: اگر شما برای مدتی دندان هایتان را از دست داده باشید، احتمالا استخوان نگهدارنده فک نازک تر از قبل می شود. تقویت ریج باعث افزایش عرض و حجم استخوان فک می‌شود، بنابراین می تواند پایه ای پایدار برای ایمپلنت ها یا سایر گزینه های ترمیمی ایجاد کند.
۳- لیفت سینوس: سینوس های فک بالا درست در بالای دندان های عقب بالایی شما قرار دارند. اگر دندان های عقب فک بالا از بین رفته باشند، سینوس ها می توانند به سمت پایین حرکت کنند و فضایی که مربوط به ریشه دندان بوده را اشغال کنند. در این حالت، دندانپزشک شما نمی تواند ایمپلنت ها را قرار دهد زیرا آنها به غشای سینوس برخورد می کنند. برای رفع این مشکل، جراح دهان یا پریودنتیست شما می تواند عمل لیفت سینوس را انجام دهد. در این روش سینوس را به موقعیت مناسب خود بر می گرداند؛ سپس یک پیوند استخوان دندانی در زیر سینوس قرار می دهد و یک پایه محکم برای ایمپلنت های دندانی ایجاد می کند.
۴- پیوند استخوان پریودنتال: ممکن است عفونت ناشی از بیماری لثه باعث فرسایش استخوانی شود که از دندان ها حمایت می کند. این مسئله می تواند باعث لق شدن دندان ها شود. در این مواقع پیوند استخوان پریودنتال در اطراف دندان موجود قرار داده می شود تا تحرک را کاهش دهد و حمایت بیشتری را برای دندان فراهم کند.
در بیشتر موارد، پیوند استخوان برای ایمپلنت دندان باید قبل از قرار دادن ایمپلنت واقعی به طور کامل بهبود یابد. از آنجا که فرایند بهبود در هر فرد منحصر به فرد است، زمان بهبودی نیز متفاوت است. در موارد نادر، ممکن است دندانپزشک شما بتواند پیوند استخوان و ایمپلنت دندان را همزمان با هم قرار دهد. اما این موضوع به صورت موردی و تنها توسط دندانپزشک تصمیم گیری می شود.
جزئیات روند پیوند
۱- قبل از قرار دادن پیوند چه اتفاقی می افتد؟ دندانپزشک شما یک معاینه دهانی برای بررسی سلامت دندان ها، لثه ها و فک شما انجام می دهد. اشعه ایکس یا اسکن دندان ها برای تعیین میزان از دست دادن استخوان شما گرفته می شود. در مرحله بعد، دندانپزشک گزینه های درمانی شما را با شما در میان می گذارد و یک برنامه درمانی شخصی برای رفع نیازهای شما ایجاد می کند.
۲- در طول جراحی پیوند چه اتفاقی می افتد؟ ابتدا، متخصص دندانپزشکی ناحیه را با بی حسی موضعی بی حس می کند. در مرحله بعد، یک برش کوچک در لثه شما ایجاد می کند. بافت لثه کمی به عقب جابجا می شود تا استخوان فک قابل مشاهده باشد. پس از تمیز کردن و ضد عفونی کردن ناحیه، دندانپزشک شما مواد پیوند استخوان را برای ترمیم نقص اضافه می کند. در بسیاری از موارد، پیوند با یک غشاء برای محافظت بیشتر پوشانده می شود. در نهایت بافت لثه جابجا شده و محل برش به کمک بخیه بسته می شود.
۳- بعد از پیوند چه اتفاقی می افتد؟ شما ممکن است به دنبال پیوند استخوان دندان درد، تورم و کبودی داشته باشید. این موارد جز عوارض جانبی و طبیعی هستند که باید در عرض چند روز از بین بروند. علائم و درد را می توان با مسکن ها کنترل کرد. دندانپزشک شما ممکن است به شما آنتی بیوتیک نیز بدهد. همه داروها باید دقیقاً طبق دستور دندانپزشک مصرف شوند.
ممکن است در چند روز اول بعد از پیوند متوجه وجود تکه های کوچک استخوانی در دهان خود شوید که از محل پیوند خارج می شوند. این قطعات اغلب شبیه دانه های نمک یا شن هستند. این مسئله معمولاً نگران کننده نیست، اما باید با دندانپزشک خود تماس بگیرید تا مطمئن شوید که روند بهبودی همانطور که انتظار می رود، صورت می گیرد.
اکثر افرادی که پیوند استخوان دندانی دارند، درد کمی دارند و یا اینکه اصلا احساس دردی را گزارش نمی کنند. کافی است شما مطمئن شوید که تمام داروها را طبق دستور مصرف می کنید و دستورالعمل های بعد از عمل خود را به دقت اجرا می کنید.
به طور معمول، قرار دادن پیوند استخوان نیازی به بیهوشی ندارد و با بی حسی موضعی به راحتی قابل انجام است. بسیاری از دندانپزشکان می توانند آرام بخش برای راحتی شما تجویز کنند، از جمله این آرام بخش ها اکسید نیتروژن، آرام بخش خوراکی و آرام بخش IV می باشد. اگر مورد جراحی شما درگیری بیشتری داشته باشد، ممکن است بیهوشی عمومی توصیه شود. بهتر است از دندانپزشک خود بپرسید که کدام گزینه برای شما مناسب است.
شکست پیوند استخوان
پیوند استخوان دندانی به طور قابل توجه، نرخ موفقیت بالایی دارد. با این حال، مانند هر روش دیگری، شکست یک احتمال است؛ به ویژه در میان افرادی که سیگار می کشند یا افرادی که شرایط پزشکی خاصی دارند. علائم شکست پیوند عبارتند از:
الف) درد یا تورمی که بعد از هفته اول بدتر می شود.
ب) خروج چرک از محل پیوند.
ج) تحلیل رفتن لثه (زمانی که لثه ها از دندان ها دور می شوند).
د) زمانی که بهبودی حجم استخوان فک حاصل نشود.
مزایا و معایب
پیوند استخوان دندان می تواند میزان واجد شرایط بودن شما را برای استفاده از ایمپلنت های دندانی و سایر درمان های ترمیمی افزایش دهد. این روش پس از آسیب هایی مانند ضربه، از دست دادن دندان یا بیماری لثه (پریودنتال) فک شما را به شکل اولیه خود باز می گرداند.
پیوند فک به طور کلی برای شما بی خطر است. با این حال، این روش خطراتی دارد، از جمله: عفونت، خونریزی شدید، آسیب عصبی و عوارض ناشی از بیهوشی. در خصوص بهبود پیوند استخوان می توان گفت اگرچه احتمالاً ظرف یک یا دو هفته شما احساس می کنید که به حالت عادی برگشته اید، اما بهبود کامل پیوند می تواند بین سه تا نه ماه و گاهی اوقات بیشتر، طول بکشد. زمان بهبودی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع پیوند، ناحیه ای که پیوند در آن قرار داده شده و ظرفیت التیام بدن شما.
در بهبودی طبیعی پیوند باید انتظار داشته باشید:
- درد شما با مسکن های ساده مانند ایبوپروفن یا استامینوفن کنترل شود.
- تورم بعد از دو روز به بیشترین حالت خود می رسد، اما بعد از آن رو به بهبود باشد.
- کبودی روی صورت ظاهر شود.
- بعد از کشیدن بخیه ها، بعد از هفت تا ده روز احساس بهتری داشته باشید.
مشکلاتی که ممکن است بلافاصله بعد پیوند برای شما رخ دهد، تورم، بی حسی ناشی از بی حسی موضعی، درد و خونریزی است (ممکن است دچار خونریزی بینی شوید).
مشکلاتی که ممکن است بعدا برای شما رخ دهد،عفونت ناحیه پیوند، درد و تورم صورت پس از دو تا هفت روز، کبودی شدید صورت پس از یک تا سه روز، پس زده شدن پیوند(به این صورت که پس از طی شدن دوره بهبودی تغییری در استخوان فک شما ایجاد نشده باشد یا مقدار ناکافی از استخوان شما برای کاشت ایمپلنت تولید شده باشد).
مشکلاتی که نادر، اما جدی هستند، بی حسی طولانی مدت، سوزن سوزن شدن، ناراحتی ناشی از فک پایین، گونه، چانه، لب و زبان و عفونت طولانی مدت است که نیاز به برداشتن پیوند دارد.توجه داشته باشید که خطرات جزئی در حدود 30 درصد از کل موارد پیوند انتظار می رود و خطرات شدید نادرتر هستند.
جمع بندی
در بیشتر موارد، افراد می توانند روز بعد از عمل پیوند به محل کار یا مدرسه بازگردند. اگر از آرام بخش استفاده شود، ممکن است لازم باشد یک یا دو روز بیشتر برای بهبودی در خانه وقت گذاشته شود. اما به طور کلی عمل پیوند استخوان فک عمل سبکی است و نیاز به استراحت در منزل ندارد. همانطور که در بالا ذکر شد، زمان بهبودی می تواند به طور قابل توجهی برای هر فرد متفاوت باشد. هنگامی که پیوند قرار داده شد، دندانپزشک شما بر روند بهبودی شما نظارت خواهد کرد. اگر منتظر انجام عمل جراحی ایمپلنت دندان هستید، زمانی که استخوان جدید شما به اندازه کافی قوی باشد که از ایمپلنت پشتیبانی کند، به شما اطلاع رسانی می شود.
انتخاب پودر مناسب برای پیوند که از جمله مواد زیستی ایمپلنت محسوب می شود، به نظر دندانپزشک شما بستگی دارد. انتخاب نوع مناسب این پودرها به موفقیت آمیز بودن پیوند کمک زیادی می کند.اگر پیوند دندانی را انجام داده اید، مراقب علائم نگران کننده باشید. اگر علائمی مانند درد شدید، افزایش تورم، چرک اطراف محل پیوند و تب 101 درجه فارنهایت یا بالاتر را تجربه کردید با دندانپزشک خود تماس بگیرید. در حالت کلی باید گفت پیوند استخوان نیز مانند دیگر درمان ها نیاز به مراقبت و نگهداری دارد.